The ban is the plan!

Het is vandaag, 7 juli 2022, precies 5 jaar geleden dat het VN Verbodsverdrag op Kernwapens werd aangenomen door de Algemene Vergadering van de VN in New York. Een historische dag waarop kernwapens verboden werden. Reden om te vieren dus!

Deze vijfde verjaardag is niet de enige mijlpaal die het verdrag haalde. Van 21 – 23 juni 2022 vond de eerste conferentie van verdragspartijen plaats in Wenen. Dubbel reden voor een feestje dus! En Pax Christi was erbij.

VN Verbodsverdrag op Kernwapens

Het Verbodsverdrag is een historische overwinning van de internationale gemeenschap. Het is het eerste verdrag dat kernwapens ondubbelzinnig verbiedt. Het uiteindelijke doel is de volledige eliminatie van alle kernwapens in de wereld. De oorlog in Oekraïne en de daarmee gepaard gaande nucleaire dreigementen toonden nogmaals aan dat veiligheid onmogelijk is zolang er kernwapens bestaan, en dat het risico op een nucleaire catastrofe toeneemt. Tijd dus voor een concreet en realistisch stappenplan: the ban is the plan!

Nuclear Ban Week

Gedurende een hele week werden er conferenties, workshops, lezingen, acties, getuigenissen, filmvertoningen, … georganiseerd met het doel om een beter begrip te krijgen van de humanitaire impact en gevaren van kernwapens.

ICAN Ban Forum

Zaterdag 18 en zondag 19 juni kwamen meer dan 600 mensen uit het maatschappelijk middenveld van over de hele wereld bijeen tijdens het ICAN Ban Forum. We hoorden getuigenissen van slachtoffers (Hibakusha), diplomaten vertelden over hun werk rond het VN Verbodsverdrag, spraken met academici en experts over de gevaren en gevolgen van kernwapens, zagen een virtual reality film over het vals alarm incident in Hawaii, deden mee aan een fietsactie doorheen de stad, we discussieerden over nuclear sharing in Europa, en zoveel meer.

Kon je er zelf niet bij zijn tijdens het ICAN forum? Niet gevreesd! ICAN plaatste de opnames van verschillende podia online. Je kan het herbekijken via https://vienna.icanw.org/live. 

HINW Conferentie

Op maandag 20 juni nodigde Oostenrijk alle nationale regeringen, diplomaten en het maatschappelijk middenveld uit op een conferentie over de humanitaire impact van kernwapens. Dit naar voorbeeld van de humanitaire conferenties uiteindelijk leidden tot het Verbodsverdrag. Onder het mom “let’s get back to basics” werden de laatste wetenschappelijke bevindingen over kernwapens gedeeld. De leidende vraag was dan ook wat de concrete impact van kernwapens is op de mens. De discussie stond in sterk contrast met de abstracte discussies over nucleaire afschrikking en veiligheid. Wat brengt ons werkelijk veiligheid?

Parlementaire conferentie

Gelijktijdig met de HINW conferentie vond op maandagnamiddag ook een parlementaire conferentie plaats. Het was de eerste keer dat parlementsleden van over de hele wereld, maar vooral van nucleair geallieerde staten, samenkwamen om de toestand op vlak van kernwapens te bespreken. Samen keurden ze een stappenplan goed om ervoor te zorgen dat hun eigen landen werk zullen maken van nucleaire ontwapening. Ook Belgische parlementsleden Els Van Hoof (CD&V), Steven Devuyst (PVDA) en Guillaume Defossé (Ecolo-Groen) waren aanwezig op die conferentie als delegatie voor het Belgisch parlement.

MSP TPNW

Op dinsdag 21 juni was het dan eindelijk zover: de eerste Meeting of States Parties van het VN Verbodsverdrag ging van start. Dit was de eerste internationale conferentie om het over de dreiging van kernwapens te hebben sinds de nucleaire dreigementen van Rusland. Meer dan 100 landen waren aanwezig.

In de eindverklaring veroordeelden de verdragspartijen "alle nucleaire dreigementen, hetzij expliciet hetzij impliciet en ongeacht de omstandigheden". Dit is de krachtigste veroordeling van nucleaire dreigingen op een VN forum. Daarnaast werd ook een actieplan goedgekeurd dat een pad uitstippelt richting een wereld zonder kernwapens. Er werd ook besproken op welke manier slachtoffers van kernwapens nu al geholpen kunnen worden en hoe het milieu gesaneerd kan worden in landen waar veel kernwapentesten plaatsvonden.

Aan de vooravond van de conferentie ratificeerden nog eens 3 landen het verdrag wat de officiële teller van verdragspartijen op 65 bracht. Dat betekent dat ondertussen 1/3de van de wereld kernwapens volledig afgezworen heeft in 5 jaar tijd. De oppositie tegen kernwapens groeit wereldwijd!

Welke stappen kan België zetten?

Samen met de Belgische Coalitie tegen Kernwapens vragen we dat ook België het Verbodsverdrag zo snel mogelijk ondertekent. Jammer genoeg zal dit wellicht nog even duren. Toch kan ons land ondertussen al heel wat doen!

Aanwezigheid Belgische delegatie

In 2020 schreef de regering in het regeerakkoord dat België samen met de Europese NAVO bondgenoten zou nagaan “hoe het VN Verdrag op het Verbod op Nucleaire Wapens een nieuwe impuls kan geven aan multilaterale nucleaire ontwapening”.

Tijdens de MSP mochten ook landen die het verdrag nog niet ondertekenden als waarnemer deelnemen aan de conferentie. Met de positieve opening in het regeerakkoord was het dan ook niet meer dan evident dat ons land in Wenen aanwezig zou zijn als waarnemer. Onder de NAVO-bondgenoten waren ook Duitsland, Nederland en Noorwegen van de partij. Daarnaast waren kandidaat NAVO-lidstaten Finland en Zweden ook aanwezig. Het is duidelijk dat de NAVO-verplichtingen niet betekenen dat er geen ruimte is om het gesprek over de afbouw van kernwapens op te starten. Dit was dan ook een uitstekende plek om dat te doen.

Positieve verplichtingen in de praktijk brengen

In het actieplan dat de lidstaten aannamen werd er afgesproken dat landen zoveel mogelijk moeten bijdragen aan de ondersteuning van slachtoffers van kernwapens. Daarvoor willen ze een internationaal fonds oprichten ter financiële ondersteuning. Deze mensen hebben namelijk nog steeds nood aan uitgebreide medische hulp door de zware impact van radioactieve straling op hun gezondheid.

Ook landen die geen deel uitmaken van het verdrag kunnen hierbij helpen. Gezien België een lange geschiedenis heeft in het ruimen van landmijnen en net aankondigde om het ontwikkelingsbudget op te trekken naar 0,7% is er wel degelijk ruimte om hier alvast mee aan de slag te gaan. Ook Duitsland toonde interesse in het ondersteunen van slachtoffers en het milieu.

Deadline voor verwijdering kernwapens

Tot slot besloten de landen van het verdrag over de termijnen waarin kernwapens verwijderd moeten worden indien kernwapenstaten en/of nuclear hosting landen zouden willen toetreden tot het verdrag. Dit kan door een plan op te stellen met duidelijke deadlines tot verwijdering. In het geval van de tactische kernwapens in Kleine Brogel zou het om 90 dagen gaan. Dat is een concrete doelstelling waar onze regering mee aan de slag kan gaan in gesprekken met de VS.
 

Wat deed Pax Christi?

Postkaartenactie tegen kernwapens

Interreligieus statement in Wenen

Herbekijk het webinar van de Belgische Coalitie tegen Kernwapens