Image
Image
Sisu
Waarden zijn de wortels, de grondslag van ons leven. Zonder waarden zijn we maar een blad in de wind.
De Finnen kennen het woord sisu. Het is een verzameling eigenschappen zoals stoïcijnse onverzettelijkheid, stoutmoedigheid, moed, dapperheid, wilskracht, vasthoudendheid en veerkracht. Sisu helpt je om in moeilijke omstandigheden vol te houden. Het helpt je om integer te zijn, trouw aan jezelf en waarvoor je staat.
Vooral dat laatste is belangrijk. Blijf ik trouw aan mezelf ook als dit mijn leven in gevaar brengt?
Veel mensen hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog hun leven gegeven omdat ze de ideeën van het nazisme verwerpelijk vonden en het leven van de ander even belangrijk vonden als hun eigen leven.
August Landmesser werkte in 1936 op de scheepswerf in Hamburg. Toen het marineschip Horst Wessel te water werd gelaten, brachten vele mensen de Hitlergroet. Op de foto zie je hem demonstratief de armen kruisen. Dat hield een risico in. Omdat hij ook weigerde zijn relatie met een Joodse vrouw op te geven, werd hij gevangen gezet en uiteindelijk als vermist opgegeven. In 1949 werd hij dood verklaard. Integriteit tot het uiterste.
Vandaag de dag worden wij in het Westen niet voor zulke keuzes gesteld. Maar onze omgang met anderen vertelt wie we zijn. Hebben we alleen aandacht voor onze eigen overtuiging? Laten we mensen liggen die er een andere mening op na houden? Vinden we de anderen dom? En… zouden we met onszelf willen dialogeren?
Image
De Wereld Die We Willen
We zijn jong en we doen wat.
Voor velen is jong zijn de tijd van hun leven. Eens onze jeugd voorbij is, betrappen we ons erop dat we met heimwee terug denken aan deze periode. Vaak denken we terug aan de vele feestjes waar we tot ’s ochtends weg van thuis bleven. We zien nog ons vader die met één blik afkeuring kon geven over wat we de nacht ervoor gedaan hadden. We herinneren ons die eerste kus achter café het Tonneke met iemand die we vandaag zelfs niet meer kennen. We denken aan ons eerste sigaretje waarna we alles deden om de geur te verdoezelen voor ons moeder. Maar wat we vooral nog weten, is dat we heel veel plezier gehad hebben!
Ja, als jongere doen we niet altijd de slimste dingen. Toch is deze periode heel belangrijk in een mensenleven. We leren wie we zijn en wie we absoluut niet willen zijn. We leren met elkaar en onze omgeving omgaan. Maar waarschijnlijk het belangrijkste wat we leren in deze periode zijn onze eigen waarden.
Jongeren in de KAJ
Elke jongere ontwikkelt waarden. In de KAJ willen we hen hierbij helpen. We doen dit door hen verantwoordelijkheid te geven. Verantwoordelijkheid om een afdeling te runnen, om iets te doen aan hun eigen situatie of om iets te doen aan de maatschappij. We steunen jongeren hierin en hebben heel veel aandacht voor de ontwikkeling van hun persoonlijkheid. Voor vele jongeren is de KAJ dan ook de school van het leven.
Onze waarden
Onze waarden… Wat wil dit zeggen? Er bestaan waarden waar iedereen het over eens mee is. Zo zal niemand zeggen “je mag een ander onrecht aandoen”. Toch zijn er weinig jongeren die actief bezig zijn met deze waarden. Jongeren gaan opzoek naar waarden die echt voor hen gelden. Waarden die ter discussie staan in de maatschappij. Als jongere hebben we heel sterke ideologieën waar we ten volle achter staan. We geloven in een diverse en inclusieve samenleving, we zijn heel erg milieubewust, we zijn op zoek naar sociale rechtvaardigheid, we hechten veel belang aan onze vrijheid …
Waarden kunnen heel uiteenlopend zijn. Wat wel algemeen is, jongeren moeten hun eigen waarden kunnen vormgeven. Het is een eigen keuze die ons als persoon zal bepalen.
Dries Van Rechem, coördinator KAJ Nationaal
Dialoog als Levenskunst
"Een mens heeft twee oren en één mond om twee keer zoveel te luisteren als te praten.” (Confucius)
Zeker daar waar er verschillen zijn of zelfs een geheel ander waardenkader, is dialoog noodzakelijk om die verschillen – soms ook geschillen – te overbruggen. Contact maak je echter niet zozeer door te spreken maar door actief te luisteren.
Hoe doe je dat nu precies, actief luisteren?
Vooraf: we gaan een fragment bekijken in een zorgsetting, en letten op het volgende:
- Luistert Sandra?
- Vraagt ze door?
- Is er creativiteit in de dialoog?
- Wat is het effect op mevrouw Goedhart?
We bekijken het volgende Goed in Gesprek-filmpje:
- Luistert Sandra?
De onderliggende wens van mevr. Goedhart was om te worden voorgelezen..
In Versie A staat Sandra er niet voor open.
- Pas in Versie B herhaalt Sandra de wens die ze hoort. Dit doet ze om te laten merken dat ze mevrouw Goedhart gehoord en begrepen heeft. Ze blijft vragen stellen. Vb. Is je zoon niet bereid om te lezen voor jou? Waarom niet?
- Op deze manier stroomt er creativeit in de dialoog: Wat als de zoon ..? Samen zoeken ze naar een oplossing. En algauw vinden ze er één: een vrijwilliger kan misschien voorlezen.
- Wat is het effect op mevrouw Goedhart? Positief. In Versie A voelde ze zich onbegrepen. Er bleek ontevredenheid uit haar houding. In Versie B werd er naar haar geluisterd. Hierdoor...
Impact: Ze nam het heft terug in handen: "Laat het maar aan mij over", sprak ze.
Dit heet ‘iemand in hun kracht zetten’: je betuttelt niet, en geeft de ander ruimte voor initiatief.
(i) luisteren
niet enkel de woorden maar de hele boodschap van de ander (betekenis én gevoelens) in je opnemen
Actief luisteren is dus:
horen en zien wat de ander zegt, de boodschap verwerken en verbaal én non-verbaal tonen: "ik begrijp je"
Echt contact is willen luisteren om te begrijpen (vs. reageren)
Dus:
- laten zien
- aandacht
- geef feedback
- stel je mening of oordeel uit
- reageer respectvol
- Wat betekent het om je mening uit te stellen? Het betekent dat je samenvat en doorvraagt, zelfs als je denkt: “Dit kan niet”.
(ii) Vorm van samenvatten:
- herhalen: "Als ik je goed begrijp,..."
- U heeft het gevoel dat...
- Jij bent van mening dat...
- Ik hoor je zeggen dat...
-Wat zijn goede kenmerken van samenvatten?
- Spreek in je eigen woorden. Bij baby's en kleuters herhaal je in 'grotere' woorden (ika wordt bij jou ‘muziek’, njam-njam wordt ‘Ja, we gaan eten’.)
- Herhaal alleen relevante info (kort)
- Houd het specifiek (kern van het verhaal)
- Gebruik eenvoudige bewoordingen
- Vragend>> uitnodiging voor je gesprekspartner om je te corrigeren, info toe te voegen, te bevestigen... Door dit alles te doen, voelt de ander zich gehoord!
(iii) Soorten vragen
- Open vraag: Wie, wat, waar, waarmee, hoe...? NIET Waarom. Probeer: "Hoe komt het dat..."? Waarom lokt eerder een defensieve reactie uit. Vb. Hoe vindt u dat het gaat met de nieuwe tramlijn? Hoe voelt u zich vandaag? Wat eet/drinkt u graag?
- Gesloten vraag: het antwoord is ja of neen. Wanneer: als de ander moeilijk meer kan antwoorden dan ja of neen. Je wil specifieke informatie. Je hebt weinig tijd. Let op: te veel ja/neen-vragen na elkaar kan op een ondervraging lijken.
- Suggestieve vraag: wees je ervan bewust dat dit manipulatief kan overkomen. Vb. U twijfelt dus aan .. ? U wil zeker geen koffie meer?
- Controlevragen. Het doel van controlevragen is erachter te komen of je begrijpt wat de ander bedoelt. Vb. Wat vindt u ervan als we het zus of zo aanpakken? Zeg ik dat juist? Bent u het met mij eens dat...?
Vb. Bent u het met mij eens dat het voorlezen door een vrijwilliger een goede oplossing is?
Nog een toepassing van actief luisteren vind je hier: Goed in gesprek: Maak jij contact?
Image
Stuwkracht
De zeer oude zingt:
er is niet meer bij weinig
noch is er minder
nog is onzeker wat er was
wat wordt willoos
eerst als het is is het ernst
het herhaalt zich heilloos
en blijft ijlings
alles van waarde is weerloos
wordt van raakbaarheid rijk
en aan alles gelijk
als het hart van de tijd
als het hart van de tijd
Lucebert (Nederlandse dichter)
© 2002 Verzamelde Gedichten. De Bezige Bij, Amsterdam.
Image
Luister mee(r)
Alles wat van waarde is, is weerloos - Peter Koelewijn
Refr.:
Alles wat van waarde is, is weerloos
En al wat weerloos is, is zo fragiel
Ga met waardigheid om met die waarde
Want dat bepaalt de waarde van je ziel
’t Zit ‘m zo vaak in de kleine dingen
Waardoor iemand groter worden kan
Het gaat dan niet om geld
Iets mooiers is wat telt
Waardoor je opkijkt naar zo’n vrouw of man
Onze wereld is er eentje zonder grenzen
De flatscreen die ons elke brandhaard toont
En de ogen van een kind
Dat z’n ouders niet meer vindt
In een land waar de angst en wanhoop woont.
Refr.
’t Zit ‘m zo vaak in de kleine dingen
En liefde speelt altijd een grote rol
Maar die ook zo weerloos is
En als je al die warmte mist
Dan betaalt je hart vroeg of laat de tol
Maar nu kijk ik naar jou, mijn grote liefde
En de slaap speelt weer zijn spel met jou
Zo breekbaar als kristal
Dat ik nooit breken zal
Omdat ik dat mezelf nooit vergeven zou
Is het hopeloos te blijven hopen of
Leg ik me neer als misantroop
Was 't nie voor de liefde van m'n mensen
Dan gaf ik het al lang op
Heb vertrouwen in de mensheid
Nen optimist zegt 't ga beter als ooit
Historicus pleit, we hebben 't erger gehad
De groten hoop heeft weer niks gezien niks gehoord
Een brandje hier een brandhaardje daar
De as waait tot in den achtertuin
Beziede geopolitieke landkaart
Of over hoe alles terug te brengen tot op ons eige bord
Ik blijf positief das zeker da
Toch vrees ik voor morgen desondanks
Zen we klaar voor een nieuw begin
Ik weet vandaag nog nie helaas
Morgen misschien
T'is al lang verleje tijd
Da kik als kind docht da'k kost toveren
Maar deze strijd, is fameus te zwaar
Da had'k toen nog nie voor ogen
Na een jaar van men schieve verhalen
Zitte 'k ik me men hande in men haar
Knikkend me de kop van nee nee neej
'K Probeer heel veel, ma het zit me ni mee
Omgeven door problemen
Volg k'ik de melodie
De tonen zen men treden
Tot dak den horizon kan zien
Nog steeds opzoek naar mijn filosofie
Maar zo ne groten denker zen'k nie nee
En of'k al terug geloof in iets
Ik strand telkens opt 't ongeloofelijke
Ma ge hebt iet nodig om te kaderen
Om alle Bonheur of malchance te kunnen plaatsen
Om u één te kunnen voelen met de generatie
Voor kracht om de bladzijde om te draaien
En we weten dat de tijd dringt
Dus ik slaag de snaar aan en zet hem even stil
Antwoorden hem'k nie alleen men lied
Tot in de ziel van de wereld met woord en melodie
De kennis wetend 't weet helemaal niks
Misschien geven we het best nog nen dag of twee
Want we zen nog nie klaar voor een nieuw begin
Ik weet vandaag nog nie helaas
Morgen misschien
T'is al lang verleje tijd
Da kik als kind docht da'k kost toveren
Maar deze strijd, is fameus te zwaar
Da had'k toen nog nie voor ogen
Na een jaar van men schieve verhalen
Zitte 'k ik me men hande in men haar
Knikkend me de kop van nee nee neej
'K Probeer heel veel, ma het zit me ni mee
Omgeven door problemen
Volg k'ik de melodie
De tonen zen men treden
Tot dak den horizon kan zien
Voir un ami pleurer - Jacques Brel
(vert.)
Natuurlijk zijn er de oorlogen in Ierland
En volkeren zonder muziek
Natuurlijk ook al dit gebrek aan tederheid
En er is geen Amerika meer
Tuurlijk, geld stinkt niet
Maar het komt al tot onder je neus
Zeker, je stapt op bloemen
Maar een vriend zien huilen
Natuurlijk zijn er onze nederlagen
En dan de dood die aan het einde wacht.
Het lichaam buigt zijn hoofd al,
Verbaasd dat het nog rechtop staat.
Natuurlijk, de ontrouwe echtgenotes
En de vermoorde vogels
Natuurlijk verliezen onze harten hun vleugels
Maar een vriend zien huilen …
Zeker, deze uitgeputte steden
Door deze kinderen van vijftig jaar
Onze hulpeloosheid om hen te helpen
En onze liefdes die last hebben van hoofdpijn
Natuurlijk, de tijd die te snel gaat
Deze metro's vol verdronken mensen
De waarheid die ons ontwijkt
Maar, maar een vriend zien huilen
Natuurlijk zijn onze spiegels integer
Noch hebben ze de moed om joods te zijn
Noch de elegantie om een zwarte te zijn
We zien onszelf als lonten, maar we zijn gewoon poeder.
En al deze mannen die onze broeders zijn
Zozeer zelfs dat we niet meer verbaasd zijn
Dat ze ons uit liefde verscheuren.
Maar om een vriend te zien huilen ...
(orig.)
Bien sûr, il y a les guerres d'Irlande
Et les peuplades sans musique
Bien sûr, tout ce manque de tendre
Et il n'y a plus d'Amérique
Bien sûr, l'argent n'a pas d'odeur
Mais pas d'odeur vous monte au nez
Bien sûr, on marche sur les fleurs
Mais, mais voir un ami pleurer
Bien sûr, il y a nos défaites
Et puis la mort qui est tout au bout
Le corps incline déjà la tête
Étonné d'être encore debout
Bien sûr, les femmes infidèles
Et les oiseaux assassinés
Bien sûr, nos cœurs perdent leurs ailes
Mais, mais voir un ami pleurer
Bien sûr, ces villes épuisées
Par ces enfants de cinquante ans
Notre impuissance à les aider
Et nos amours qui ont mal aux dents
Bien sûr, le temps qui va trop vite
Ces métro remplis de noyés
La vérité qui nous évite
Mais, mais voir un ami pleurer
Bien sûr, nos miroirs sont intègres
Ni le courage d'être juif
Ni l'élégance d'être nègre
On se croit mèche, on n'est que suif
Et tous ces hommes qui sont nos frères
Tellement qu'on n'est plus étonné
Que par amour, ils nous lacèrent
Mais, mais voir un ami pleurer ...
Image
Lees mee(r)
In de schaduw van de berg – Waargebeurd verhaal. Silvia Vasquez – Lavado (2022)
Morele vooruitgang in duistere tijden - Universele waarden voor de 21ste eeuw. Markus Gabriel (2021)
Fratelli Tutti - Over broederlijkheid en sociale vriendschap. Paus Franciscus (2020)
Luisteren naar kinderen - Van contact naar verbinding binnen het gezin. Thomas Gordon (2020)
Helpen bij ziekte en pijn - Een gids voor de patiënt, het gezin, en zorgverlener. Manu Keirse (2008)
De kunst van het luisteren. Michael P. Nichols (2003)
Bewust omgaan met kinderen - De nieuwe manier van samenwerken op school en thuis. Thomas Gordon (2000)
Foto's: Adobe Stock #603168311 (Banner), Onbekend - publiek domein in EU (Voorstelling), Bénédicte Kusendila (Tegelspreuk), Adobe Stock #371262595 (De Wereld Die We Willen), J.heinkens, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons (Stuwkracht), Adobe Stock #619489383 (Luister Mee(r)), Adobe Stock #183745075 (Lees Mee(r))
