Q&A Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens en het MSP

1) Wat is Het Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens (TPNW)

Het Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens (TPNW) is een internationaal verdrag dat tot doel heeft het gebruik, de ontwikkeling, de productie, het testen, het bezit, het gebruik en de dreiging met het gebruik van kernwapens te verbieden. Het verdrag werd aangenomen op 7 juli 2017 in het kader van de Verenigde Naties en werd op 22 januari 2021 van kracht nadat het door 50 landen was geratificeerd.

Belangrijke bepalingen van het TPNW zijn onder meer:

1. Verbod op het bezit: Het verdrag verbiedt de aangesloten staten kernwapens te ontwikkelen, te produceren, te verwerven, te bezitten of te stationeren, direct of indirect.
2. Geen steun aan kernwapens: Het verdrag verbiedt staten om deelneming aan en assistentie bij verboden activiteiten toe te staan, waardoor het indirecte gebruik van kernwapens wordt ontmoedigd.
3. Verplichtingen inzake humanitaire hulp en milieubescherming: Het verdrag legt verplichtingen op aan de staten om slachtoffers van kernwapenactiviteiten te helpen en milieu-impact te verminderen.
4. Voorlichting en bewustwording: Het TPNW benadrukt de noodzaak om voorlichting en bewustwording te bevorderen over de gevaren van kernwapens en de voordelen van het verdrag.

2) Wie is er lid van het verdrag?

Sinds 19 september 2023 hebben 69 staten het TPNW geratificeerd en 28 andere staten hebben het ondertekend maar nog niet geratificeerd. Dit betekend dat 97 staten akkoord gaan met de bindende verplichtingen onder het verdrag. 

3) Wat is de positie van België  tegenover het TPNW?

Het Belgische lidmaatschap bij de NAVO maakt engageren met het verdrag ingewikkeld. Er is grote druk van de Verenigde Staten (De grootste kernwapenstaat van het NAVO) op andere NAVO leden om het verdrag zo min mogelijk te erkennen. Dit betekent echter niet dat dit verboden is of dat België het NAVO verdrag zou schenden wanneer het het TPNW zou ondertekenen. Als soevereine staat is België vrij om te kiezen of ze zich aansluit in functie van het nationaal belang. 

Tot nu toe is de officiële positie van de Belgische regering dat ondanks dat ze streeft naar totale kernontwapening, ze niet gelooft dat het TPNW het correcte instrument is voor kernontwapening. 

4) Wat is de Bijeenkomst van Staten Partij bij het Verbodsverdrag inzake Kernwapens of het MSP (Meeting of State Parties)?

Dit is een bijeenkomst van alle staten die partij zijn bij het TPNW. De bedoeling van deze bijeenkomst is om zaken te bespreken die verband houden met de uitvoering van het verdrag. Hier bespreken verdragspartijen opkomende kwesties in verband met het verdrag, evalueren ze de uitvoering van het verdrag en besluitvormingen. Dit betekent dus dat het een groot forum is om de voortgang van kernwapens te bespreken. 

Ook al is België geen lid van het verdrag kan het wel deelnemen aan de bijeenkomst als waarnemer door een vertegenwoordiger van de staat te sturen om mee te zijn met de meest recente stappen naar ontwapening. 

5) Waarom is de Belgische deelname zo belangrijk?

Als België  zou deelnemen aan de bijeenkomst zou ze bijdragen aan de wereldwijde inspanningen voor kernontwapening. De Federale overheid heeft meerdere keren herhaald toegewijd te zijn aan kernontwapening; dit is het moment om  deze woorden kracht bij te zetten. 

België is wel lid van het Nucleair Non-Proliferatie Verdrag (NPV) dat ook een verdrag is met kernontwapening als doel. België heeft zich onder dit verdrag verplicht tot stappen in de richting van nucleaire ontwapening. Dit verdrag kan in harmonie bestaan naast het TPNW.