De meest gehoorde argumenten tegen kernontwapening weerlegt.

Heb jij over kernontwapening ook al vaak moeilijke vragen gekregen waar je het antwoord niet op wist? Geen zorgen! Hieronder weerleggen we kort de 11 vaakst gebruikte argumenten van tegenstanders van nucleaire ontwapening. 

1.    Kernwapens voorkomen oorlog en garanderen onze veiligheid.

Er bestaat geen enkel feitelijk bewijs voor deze stelling behalve dat er (nog) geen Derde Wereldoorlog is uitgebroken. Hoewel kernwapens de veiligheid van een land zouden garanderen, werden verschillende kernwapenstaten toch nog aangevallen door andere landen, denk bijvoorbeeld aan de Falkland eilanden onder Brits toezicht of de terroristische aanslagen van 9/11 in de VS. Het is naïef en onrealistisch om te verwachten dat kernwapens agressie kunnen tegenhouden of ons ertegen kunnen beschermen.

Meer nog, als kernwapens werkelijk een betrouwbare barrière zouden vormen tegen oorlog en mensen zouden beschermen, waarom moedigen kernwapenstaten dan niet meer landen aan om deze wapens te verwerven? Kernwapens beschermen niemand, maar bedreigen net miljoenen mensenlevens wereldwijd.

2.    Kernwapens zullen nooit gebruikt worden, ze dienen enkel voor afschrikking.

De theorie van nucleaire afschrikking vereist dat de dreiging van kernwapens geloofwaardig is. Om deze reden werden in 2017 meer dan duizend kernwapens in hoge staat van paraatheid gebracht. Conflicten kunnen echter snel en onvoorspelbaar escaleren omdat leiders niet altijd rationeel handelen, communicatie en diplomatie feilbaar zijn en toenemende spanningen op het politiek toneel gemakkelijk tot misverstanden leiden. Het is slechts dankzij goed geluk dat kernwapens de voorbije 75 jaar niet meer werden ingezet. We hebben namelijk weet van een verontrustend aantal incidenten, bijna-ongelukken en -rampen. Wellicht zijn er nog veel meer die geheim gebleven zijn. We kunnen niet eeuwig blijven vertrouwen op goed geluk. Veel experts waarschuwen er trouwens voor dat het risico op gebruik toeneemt. Zolang kernwapens niet worden uitgebannen zullen ze vroeg of laat gebruikt worden, met alle rampzalige gevolgen van dien.

3.    “De geest is uit de fles. Je kan kernwapens niet uitbannen zolang de technische kennis om ze te maken blijft bestaan.”

Als de geest uit de fles is en de technologische kennis om ze te maken bestaat, waarom hebben dan slechts negen landen kernwapens? Vele landen zijn in staat om kernwapens te maken, maar hebben besloten om dat niet te doen. Gevaarlijke technologie kan gecontroleerd worden en dat gebeurt ook al, denk maar aan chemische en biologische wapens. Kernwapens zijn daar geen uitzondering op. Ook voor kernwapens bestaat er al een streng internationaal controlesysteem.

4.    Geen enkel land zal zijn kernwapens opgeven zolang andere landen ze nog bezitten.

Elk land met kernwapens zou deze moeten opgeven omwille van de catastrofale humanitaire gevolgen. De vraag of andere landen al of niet kernwapens hebben, is dus irrelevant. Het is belangrijk te beseffen dat slechts 9 landen in het bezit zijn van kernwapens, en een 30-tal landen zich afhankelijk verklaard hebben van een nucleair bondgenootschap (waaronder België). Dat wil zeggen dat meer dan 150 landen kernwapens volledig afgezworen hebben in hun nationale veiligheidsbeleid. Bovendien hebben landen zoals Oekraïne en Zuid-Afrika in het verleden hun kernwapens al afgestaan. Als zij dit konden, waarom andere landen dan niet?

5.    Enkel democratieën kunnen kernwapens opgeven. Autoritaire regimes zullen nooit toetreden tot een verbodsverdrag.

Ongeacht de bestuursstructuur van een land zijn kernwapens tegelijk een veiligheidsrisico en doen ze niets om een land te beschermen tegen echte hedendaagse veiligheidsuitdagingen zoals cyberaanvallen en klimaatverandering. Bovendien kwamen vijf kernwapenlanden onder het Non-proliferatieverdrag al overeen om te ontwapenen. Het is dan ook niet onmogelijk voor deze landen om het verbodsverdrag te steunen. Het vergt enkel politieke moed en de afstemming van belangen.

6.    Kernwapens opgeven betekent meer conventionele wapens en dus hogere uitgaven voor defensie.

Er is geen enkel bewijs dat het opgeven van kernwapens meer zou kosten. Gegeven de gigantische bedragen die kernwapenlanden aan hun arsenaal uitgeven zijn er redenen om aan te nemen dat het net aanzienlijk minder zou kosten.

7.    Je kan nooit zeker zijn dat landen hun kernwapens echt hebben opgegeven.

Dit klopt niet. Er bestaat reeds een streng controlesysteem dat erin geslaagd is kernwapens uit handen te houden van een grote meerderheid aan landen. Er is geen enkele reden om te geloven dat dit niet zou werken voor de negen kernwapenstaten, eens zij beslissen om hun kernwapens op te geven. 

8.    Een verdrag dat kernwapens verbiedt, doet er niet toe zolang kernwapenstaten niet deelnemen.

Kernwapenstaten hebben zich van in het begin heftig verzet tegen een verbod op kernwapens. Ironisch genoeg ligt in hun verzet net het duidelijkste antwoord: het verbod heeft wel degelijk een impact. Waarom zouden ze anders zo hevig lobbyen bij landen om het nieuwe verbodsverdrag niet te ondertekenen, of de paus intimideren zich niet uit te spreken tegen kernwapens? De lokale en internationale druk wordt immers opgevoerd door een sterke nieuwe norm die kernwapens stigmatiseert en ziet voor wat ze echt zijn: de ergste massavernietigingswapens ooit gemaakt door de mens. Ook de VS erkende de impact van een verbodsverdrag in een memo aan de NAVO in 2016. Het verbodsverdrag doet er dus wel degelijk toe!

9.    De economische belangen van het militair-industrieel complex en de wapenindustrie zullen kernontwapening tegenhouden.

Natuurlijk zijn er belangrijke economische belangen die spelen in de kernwapenindustrie. Toch wijst het jaarlijks internationaal onderzoek “Don’t bank on the bomb” uit dat verschillende financiële instellingen wereldwijd zich al terugtrokken uit de financiering van kernwapens nadat het verbodsverdrag werd goedgekeurd. Bedrijven begrijpen dat het geen zin heeft het internationaal recht te schenden en zo hun imago op het spel te zetten. Bovendien verdwijnen de economische winsten van de kernwapenindustrie in het niets in vergelijking met de massamoord en totale verwoesting die het gevolg zijn van een kernontploffing. Het is met andere woorden dus geen slimme investering.

10.   We moeten ons focussen op het NPV en het CTBT want zij vormen de hoekstenen van de internationale kernontwapening. Het TPNW verzwakt dit alleen maar.

Het is belangrijk te begrijpen dat het TPNW geen vervanging van het NPV of het CTBT voor ogen heeft, maar net een waardevolle aanvulling is. Kernwapens waren de enige massavernietigingswapens die nog niet verboden werden onder internationaal recht. Het TPNW vult dus een belangrijk hiaat op. Bovendien is het TPNW de praktische uitvoering van de verplichting tot ontwapening die kernwapenstaten aangingen onder Art VI van het NPV. Verder erkent het TPNW in de preambule het belang van het NPV en het CTBT als de hoekstenen van kernontwapening en non-proliferatie en voorziet het ook in een streng controlesysteem. Het is dus niet het TPNW dat het NPV of het CTBT in de weg ligt. We stellen net vast dat het de kernwapenlanden zelf zijn die hun verplichtingen onder het NPV niet nakomen, die wapenbeheersingsakkoorden eenzijdig opzeggen en die de inwerkingtreding van het CTBT blokkeren. Het zijn zij die de ontwapening en non-proliferatie verzwakken.

11. Wat als terroristen een kernwapen in bezit krijgen?

Het is bijzonder moeilijk om een kernwapen uit het niets te ontwikkelen. De gemakkelijkste manier voor een terroristische groepering om kernwapens te vervaardigen is door essentiële onderdelen of een kernkop van een kernwapenstaat te bemachtigen. Hoe minder kernwapenlanden er zijn en hoe minder kernwapens zij bezitten, hoe moeilijker het dus wordt voor terroristische groeperingen om een kernwapen te verwerven. 

12. De atoombommen op Hiroshima en Nagasaki in augustus 1945 waren noodzakelijk om WO II tot een einde te brengen. 

Vaak krijg je te horen dat de atoombommen op Japan een "noodzakelijk kwaad" waren om de oorlog te beëindigen en het Japanse leger tegen te houden. Niets is minder waar. Uit historisch onderzoek blijkt namelijk dat het niet de atoombommen waren die de oorlog ten einde brachten. Veel academici en historici stellen namelijk dat het de oorlogsverklaring van de Sovjet-Unie op 8 augustus 1945 was die ertoe leidde dat de Japanse keizer zich gewonnen gaf en in tegenstelling tot wat men in het Westen vaak deed geloven, was de Japanse regering niet zo eensgezind. Bovendien had de VS alternatieve tactieken kunnen gebruiken om de oorlog met Japan te beëindigen. 

Hoewel Japan zich ook schuldig maakte aan oorlogsmisdaden, veroordelen we de logica van het inzetten van geweld om geweld te stoppen. An eye for an eye makes the world go blind. Meer dan 200.000 mensen kwamen om tijdens de aanvallen op Hiroshima en Nagasaki. Vandaag kampen de nabestaanden en overlevenden nog steeds met de schadelijke gevolgen van de straling die toen vrijkwam. Kernwapens zijn onmenselijke wapens en het gebruik ervan is dan ook een oorlogsmisdaad. Blijven hameren op de noodzaak van de atoomwapens zorgt ervoor dat we de afgrijselijke humanitaire gevolgen van deze massavernietigingswapens vergeten. 

Wil je hier graag nog meer over te weten komen?

• Neem dan snel een kijkje naar het volledige dossier.
• Artikels in The Washington Post en The Bulletin of Atomic Scientists (beiden in het Engels) of op VRT NWS leggen uit waarom de atoombommen op Japan geen noodzakelijk kwaad waren.