Mensenrechtendag en Nobelprijs voor de Vrede

80 jaar na de Bom: De illusie van veiligheid en de noodzaak van ontwapening

Publicatie 10 december; Internationale Mensenrechtendag en dag van de uitreiking van de Vredesprijs voor de Vrede aan Nihon Hidankyo

In 2025 is het 80 jaar geleden dat kernwapens voor het eerst werden gebruikt. Acht decennia waarin de mensheid de macht verwierf om zichzelf volledig te vernietigen. Ondanks de verwoestende gevolgen van Hiroshima en Nagasaki, zijn kernwapens anno 2024 nog steeds een hoeksteen van internationale politiek. Hoe kan het dat, na die gruwelijke zomer van 1945, de wereld deze dreiging blijft tolereren?

De illusie van Veiligheid

Kernwapenstaten rechtvaardigen hun arsenalen met het idee van “veiligheid” en “nucleaire afschrikking”. Ook België, als gastland voor NAVO-kernwapens, draagt bij aan dit narratief. De theorie stelt dat wederzijdse vernietiging conflicten voorkomt, maar in de praktijk is dit een gevaarlijke illusie. Kernwapens bieden geen veiligheid, ze gijzelen de wereld in een constante staat van dreiging.

Van de Koude Oorlog tot de invasie van Oekraïne zien we dat kernwapens conflicten niet voorkomen, maar eerder escaleren. Recente nucleaire chantage door Rusland benadrukt dit. De dreiging van vernietiging wordt ingezet als wapen, terwijl gewone burgers de prijs betalen.

De hypocrisie van macht

Het onderscheid tussen “goede” en “slechte” kernwapenstaten is een mythe. Alle kernwapenbezit draait om macht, niet om moraal. Wie beslist welke landen “verantwoordelijk” genoeg zijn om deze wapens te bezitten? De weigering van bestaande kernwapenstaten om anderen hetzelfde “recht” toe te staan, ontkracht hun eigen theorie van afschrikking. Als kernwapens écht veiligheid boden, waarom is er dan zoveel verzet tegen proliferatie?

De dubbele rol van België 

België draagt een bijzondere verantwoordelijkheid. Het uranium voor de eerste kernbommen kwam grotendeels uit Belgisch Congo, met sociale en ecologische schade die tot op heden voelbaar is. Later werd België zelf een gastland voor NAVO-kernwapens, wat het tot een potentieel doelwit maakt in conflicten. Toch heeft België ook laten zien dat het een voortrekkersrol kan spelen. In 1995 werd België het eerste land dat het verdrag tegen antipersoonsmijnen ondertekende, en in 2006 verbood ons land clustermunitie. Waar wacht op België om opnieuw leiderschap tonen en zich in te zetten voor een kernwapenvrije wereld?

Een hoopvol alternatief

Vandaag ontvangt Nihon Hidankyo, de Japanse organisatie van overlevenden van Hiroshima en Nagasaki, de Nobelprijs voor de Vrede. Hun krachtige getuigenissen herinneren de wereld eraan dat kernwapens nooit meer gebruikt mogen worden. Deze erkenning volgt op eerdere prijzen, zoals voor ICAN (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons) in 2017, die het Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens (TPNW) heeft gerealiseerd. Dit verdrag verbiedt kernwapens categorisch en biedt een route naar volledige ontwapening. Hoewel sommige deze overwinning als een strategische en “veilige” keuze beschouwen, kan dit niet verder van de waarheid zijn. Nihon Hidankyo is niet enkel een memorabilia voor de Hibakusha, hun hardnekkige strijd voor de totale verbanning van kernwapens mag niet onderschat worden. Hun overwinning herinnert ons eraan dat de noodzaak tot ontwapening urgenter is dan ooit.

De plicht tot actie: parliamentary pledge

De risico’s van kernwapens zijn niet abstract. Ze zijn concreet, levensgevaarlijk en onomkeerbaar. Belgische politici moeten nu hun verantwoordelijkheid nemen. Pax Christi Vlaanderen schreef de voorbije weken onze parlementsleden aan met de oproep de ICAN Parliamentary Pledge te ondertekenen en zo initiatieven voor ontwapening te steunen en leiderschap te tonen. Meer dan 1300 parlementariërs wereldwijd hebben zich al geëngageerd aan ontwapening via de ICAN Parliamentary Pledge. België kan het verschil maken.

80 jaar na Hiroshima is het tijd om de belofte van “nooit meer” waar te maken. Geen kernwapens, nergens, nooit.

Naomi Zoka, bewegingswerker Veiligheid & Ontwapening Pax Christi Vlaanderen

Orry Van de Wauwer, directeur Pax Christi Vlaanderen en voormalig parlementslid dat de Parliamentary Pledge in die hoedanigheid ondertekend heeft