Q & A: VN-besprekingen over ‘killer robots’

Tussen maandag 25 en vrijdag 29 maart 2019 verzamelden VN-lidstaten in Genève voor een belangrijke internationale bijeenkomst over killer robots, volledig autonome wapensystemen die zonder menselijke controle doelwitten kunnen selecteren en doden.

Wat werd er besproken? Wat is de houding van België op het gebied van killer robots? En welke rol speelde Pax Christi Vlaanderen in de standpuntbepaling over deze autonome wapens? Een korte Q & A werpt een licht op de stand van zaken.

1. Wat werd er besproken?

Tussen maandag 25 en vrijdag 29 maart 2019 verzamelden VN-lidstaten in Genève voor een belangrijke internationale bijeenkomst over killer robots. Dit zijn volledig autonome wapensystemen die zonder menselijke controle doelwitten kunnen selecteren en doden.

Eind 2019 beslissen de diplomaten of er in 2020 onderhandelingen worden opgestart over een nieuw verdrag dat dergelijke killer robots verbiedt.

Tijdens de eerste drie dagen van de VN-conferentie werd een aantal centrale kwesties besproken. Op 25 maart maandag focusten de gesprekken op bestaande en potentiële militaire toepassingen van autonome technologieën, en op de kwestie van definiëring van een “dodelijk autonoom wapensysteem”.

Op dinsdag 26 maart ging het over de vraag of volledig autonome wapentechnologieën überhaupt verenigbaar kunnen zijn met de basisregels van het internationaal recht, evenals de vraag wat de notie van menselijke controle over een wapensysteem exact inhoudt. De verschillende beleidsopties om te kunnen omgaan met volledig autonome wapensystemen (inclusief de start van onderhandelingen voor een internationaal verbodsverdrag) kwamen woensdag 27 maart aan bod. Tijdens de laatste twee dagen van de conferentie werden de belangrijkste conclusies van de eerste drie dagen verder bediscussieerd en onderhandeld, inclusief een discussie over een aantal "guiding principles". 

In mei en juni 2019 worden deze voorlopige conclusies verder besproken, zodat VN-lidstaten tijdens een tweede VN-conferentie (20-21 augustus 2019) knopen kunnen doorhakken over de weg voorwaarts.

2. Wat was de positie van België?

België stelde afgelopen week, voor de eerste keer, dat het voorstander is van een internationaal verbodsverdrag. “Er moet duidelijk worden afgesproken welke autonome wapensystemen precies verboden zouden moeten worden. Concreet denkt België aan autonome wapens die in staat zijn te doden zonder enige menselijke tussenkomst”, aldus minister van Buitenlandse Zaken en Defensie Didier Reynders in een persbericht op 23 maart 2019. Deze boodschap werd afgelopen week verschillende keren herhaald door de Belgische diplomaten in Genève.

Deze opvallende doorbraak kwam er nadat het federale parlement al in juli 2018 de regering opriep om mee te werken aan een internationaal verbod. In december 2017 riepen 88 Belgische topexperts in artificiële intelligentie en robotica de regering eveneens op tot steun aan een nationaal en internationaal verbod op killer robots. Opiniepeilingen tonen dat er ook bij de Belgische bevolking een enorm draagvlak bestaat voor een verbod op killer robots. In januari 2017, juli 2018 en januari 2019 toonden telkens 2/3 van de Belgen zich een uitgesproken voorstander van een verbod.

Pax Christi Vlaanderen is erg tevreden dat de Belgische diplomaten in Genève en vertegenwoordigers van de FOD Buitenlandse Zaken en Defensie de afgelopen maanden hard werkten om tegemoet te komen aan deze verzuchtingen van parlement, wetenschappers en publieke opinie.

Tegelijk roepen we de federale regering op om deze woorden nu ook om te zetten in concrete daden. Als het België menens is met het verbieden van killer robots, moet het er de komende maanden effectief voor zorgen dat de Verenigde Naties in 2020 formele verbodsonderhandelingen opstarten.

3. Welke rol speelde Pax Christi Vlaanderen?

Pax Christi Vlaanderen is lid van de internationale Campaign to Stop Killer Robots (Campagne tegen Killer Robots), een internationale coalitie van 100 organisaties, wetenschappers en medewerkers van technologiebedrijven uit 54 landen. In die hoedanigheid werkten we de afgelopen twee jaar hard om de Belgische positie over killer robots grondig bij te sturen.

Onze inspanningen zorgden ervoor dat het federale parlement in juli 2018 een resolutie aannam die de regering opriep tot steun aan een internationaal verbod. We spoorden Belgische experten in artificiële intelligentie en robotica ook aan om zich openlijk uit te spreken tegen killer robots, terwijl we verschillende opiniepeilingen lieten uitvoeren die aantoonden dat de Belgische bevolking een verbod op killer robots wil.

Ook de afgelopen week zaten we niet stil. Onze medewerker Willem Staes speelde in Genève een actieve rol in de inspanningen van de internationale Campagne tegen Killer Robots, waarin hij één van de coördinatoren van de Europa-lobbygroep was.

Naast contacten met de Belgische delegatie, sprak hij met diplomaten uit Portugal, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Noorwegen, Italië, Luxemburg, Nederland en Turkije. Samen met collega’s monitorde hij doorheen de week de inhoudelijke gesprekken. Tijdens de gesprekken op donderdag en vrijdag was Willem ook medeverantwoordelijk voor het aanleveren van technische input aan diplomaten uit Europa, Afrika en Latijns-Amerika. Hij schreef ook een artikel voor de CCW Monitor, de dagelijkse update voor diplomaten die vanuit de Campagne tegen Killer Robots verspreid wordt.

Lees ook: Pax Christi op de killer robot-besprekingen in Genève

Foto: Marta Kosmyna