Pleidooi voor Weifelschap

Zondagmiddag, 1 augustus 2021 in de Sint-Michiels Vredeskerk te Leuven.

In de gespreide orde die corona-tijd toelaat, luisteren we naar de Vredeskansel van de Nederlandse Els de Groen. Je kan haar kennen als dichteres, voormalig Europees parlementslid en journalist-schrijfster. Wat kernstraling met milieu en mens doet, houdt haar al tientallen jaren bezig.

Vandaag brengt het haar tot een “Pleidooi voor Weifelschap”. Ze gebruikt dit woord als een poëtische aanpassing van wetenschap. Het is een houding met een kritische twijfel aan de juistheid van wetenschappelijke beweringen. Dat schept ruimte voor bezinning en ethische afwegingen. Tegelijk is het een oproep naar meer kennis om het gebruik van wetenschap voor een immorele doel te kunnen ontzenuwen.

Els de Groen haalt sprekende voorbeelden uit haar tientallen jaren ervaring boven. Zo is er het gemak waarmee de wetenschap over de berging van kernafval spreekt. Je hoeft het alleen maar ‘enkele tienduizenden jaren’ in de juiste grondlaag te bewaren. Enkele tienduizenden jaren geleden maakten we rotsschilderingen, waar we trots op waren. Durven we nu dan zo lang vooruit te kijken?

Niet alle kernafval wordt opgeslagen. Of we daar dan weer blij mee kunnen zijn, is de vraag. Zo is er het restproduct ‘verarmd’ uranium. Een zwaar metaal dat niet ‘verrijkt’ genoeg is om kernenergie op te wekken en al helemaal niet voor een atoombom. Omdat het ook letterlijk een zwaar metaal is, is het uitermate geschikt om pantsers te doorboren. Dat soort kogels, granaten en tanks werden ingezet tijdens de Golf- en Balkanoorlog. Intussen is er een de spectaculaire groei van kankergevallen onder de lokale bevolking en bij oorlogsveteranen. Dat de oorzaak bij het ‘verarmd’ uranium te vinden is, is tot op de dag van vandaag niet hard gemaakt.  Bij gebrek aan wetenschappelijk bewijs.

Wetenschap is mooi, zegt Els de Groen volmondig. Maar beschaving is meer dan wetenschap. Met een vuistbijl kan je een schuilplek uithakken of iemand doden. Met neutronen kan je tumoren vernietigen of complete steden. Het geloof in het eigen kunnen is ons naar het hoofd gestegen. We denken de huidige meervoudige crisis te lijf te kunnen met opgehoogde dijken, afschrikwekkender wapens, slimmere vaccins en nog veiliger kerncentrales. Geloven we dat echt?

Waar voor Els de echte keuzes liggen, verwoordde ze in het gedicht dat ze tot slot van haar vredeskansel bracht:

De voorzorg of

de zorgen voor?

De sterke arm of

de armen sterk?

De geheven vuist of

de handreiking?

Het zekere voor het onzekere of

de moed voor het ongewisse?

Solitair of solidair?

De grimas of

de glimlach?

De orde of

de liefde?

Lees de volledige bijdrage van Els de Groen: 'Pleidooi voor tweifelschap'