Parlement stemt kernwapenresolutie weg: Pax Christi reageert

Op 16 januari 2020 werd het voorstel van resolutie ter ondertekening van het internationale VN-verbodsverdrag op kernwapens (in het Engels afgekort als TPNW), ingediend door de sp.a, weggestemd in de Kamer. Pax Christi Vlaanderen reageert op de weigering om het verbodsverdrag te ondertekenen en om werk te maken van de verwijdering van de kernwapens in ons land.

In het voorstel werd gevraagd aan een toekomstige federale regering om het verbodsverdrag van 2017 te ondertekenen en om een concreet stappenplan tot ontwapening van het Belgisch grondgebied op te stellen. Theo Francken (N-VA) betoogde vurig binnen en buiten het parlement dat geen enkele persoon met gezond verstand voor kernwapens kon zijn. Toch blijken de druk vanuit de VS en de NAVO groter te zijn dan ‘het gezond verstand’. De vaste argumenten tegen kernontwapening passeerden wederom de revue om aan te tonen dat het te voorbarig zou zijn voor België om eindelijk zijn leiderschapsrol op te nemen inzake nucleaire ontwapening.

Hoewel de resolutie niet goedgekeurd kon worden in het parlement, was er unanimiteit over één zaak. Iedere partij begon zijn betoog met de wens van een kernwapenvrije wereld. Waarom dan niet het internationaal verbodsverdrag ondertekenen? Voor velen blijft het Non-Proliferatieverdrag (NPV) de basis voor verdere ontwapeningspogingen. Dit is niettemin nogal een dubbele houding aangezien België illegale kernwapens op zijn grondgebied heeft. Artikel 2 van het NPV stelt namelijk dat: “Each non-nuclear-weapon State Party to the Treaty undertakes not to receive the transfer from any transferor whatsoever of nuclear weapons or other nuclear explosive devices or of control over such weapons or explosive devices directly, or indirectly;”. Bovendien is het internationaal verbodsverdrag een logisch gevolg van het NPV, dat in Artikel 6 reeds oproept tot de onderhandeling van een internationaal verbodsverdrag. Als het NPV daadwerkelijk aan de basis moet liggen van een Belgisch kernwapenbeleid, waarom blijft een meerderheid van de Belgische partijen dan weigeren het verbodsverdrag te ondertekenen en de kernwapens in Kleine Brogel te ontmantelen?

Vervolgens is er natuurlijk de kwestie van het NAVO-bondgenootschap. Er wordt namelijk gevreesd dat het vertrek van de kernwapens zou betekenen dat we onze beloftes aan de NAVO niet nakomen. Dit is echter juridisch niet hard te maken, aangezien er nergens een vermelding van nucleaire wapens terug te vinden is in het oprichtingsverdrag van 1949. Bovendien wees een Harvard-studie uit 2018 uit dat “a country may sign and ratify the TPNW without violating its legal obligations under a security agreement with a nuclear armed state”. Met andere woorden: België kan perfect zijn engagement aan de NAVO nakomen zonder nucleaire wapens. NAVO-bondgenoten Griekenland en Canada gingen ons daarin al voor. Zij beslisten Amerikaanse kernwapens van hun grondgebied te verwijderen. Andere NAVO-lidstaten hebben momenteel ook al een nationaal beleid dat de deelname aan nucleaire activiteiten van de NAVO beperkt of verbiedt; Denemarken, IJsland, Litouwen, Noorwegen en Spanje, om er enkele te noemen.

Een laatste zorg is dat we kernwapens nodig hebben voor onze veiligheid in een wereld waarin de geopolitieke instabiliteit enkel maar toegenomen is. Nét omwille van de stijgende instabiliteit en onzekerheid moeten we het verbodsverdrag steunen en overgaan tot ontwapening. En liefst zo snel mogelijk. Het risico op accidenten, vals alarm of oneigenlijk gebruik stijgt enkel met een gespannen internationaal bestel. Het lijstje van bijna-incidenten in de afgelopen decennia spreekt boekdelen. Kernwapens zorgen in dezen niet voor veiligheid maar net voor risico en onveiligheid. Tot nu toe hebben we steeds het geluk gehad dat de fout op tijd werd ingezien, maar blijven geloven dat we altijd geluk zullen hebben, is een naïeve en gevaarlijke strategie. Zeker wanneer men weet dat er van de wereldwijd 13.890 kernkoppen 1.800 op 'high alert' staan, klaar om meteen te gebruiken.[1] Zoals Beatrice Fihn, directeur van de internationale ICAN-campagne, zegt: “De enige garantie tegen het gebruik van kernwapens is ze elimineren en verbieden”[2].

Hoewel er soms geopperd wordt dat het ondertekenen van het verbodsverdrag enkel een symbolische daad zou zijn, klopt dit niet. Het verbodsverdrag zit al aan 34 ratificaties en zal in werking treden vanaf het moment dat 50 landen het verdrag ratificeerden. Het zal als dusdanig onderdeel van het internationaal recht worden. Hierbij is het belangrijk te beseffen dat deze verdragen ook gevolgen hebben voor landen die ze niet ondertekend hebben, omdat zulke wapens moreel en juridisch onaanvaardbaar worden. Het verhoogt de politieke druk op kernwapenstaten, verstrengt de internationale norm en beweegt de privésector ertoe financiering terug te trekken. Bovendien is het parlementair debat dat gevoerd werd op 16 januari op zich al een bewijs van het effect dat het verdrag reeds heeft. Waarom zouden de VS en NAVO anders zo bezorgd gereageerd hebben?[3] Kortom, het verbodsverdrag heeft wel degelijk impact, en deze is nu al meer dan symbolisch te noemen.

Zoals John Crombez (sp.a) tijdens het parlementair debat aanhaalde, is het een pijnlijke zaak om te moeten vaststellen dat hoewel een tweederdemeerderheid (64%) van de Belgische bevolking vraagt om het verbodsverdrag te ondertekenen en de groep die af wil van kernwapens in Kleine Brogel dubbel zo groot is als de tegenstanders van ontwapening, de volksvertegenwoordigers er niet in geslaagd zijn om die stem van het volk ook daadwerkelijk te laten doorwegen en te vertegenwoordigen. Bovendien zou de resolutie geen revolutionaire stap mogen zijn, aangezien zowel het federaal als het Vlaams parlement in 2015 resoluties goedkeurden die oproepen om België kernwapenvrij te maken. De ondertekening van het VN-verbodsverdrag op kernwapens is dan ook een logische stap.

Merel Selleslach, medewerker Veiligheid & Ontwapening

Contact:

merel.selleslach@paxchristi.be, 03/225.10.00, 0494/64.64.70

Lees ook: Parlement moet soeverein beslissen tot kernontwapening zonder inmenging van VS

Foto: Lamerie/Creative Commons

[1] Federation of American Scientists

[2] ‘Nobelprijswinnaar over resolutie: ‘Die bommen in Kleine Brogel maken van België vooral een doelwit’’, De Morgen,15 januari 2020

[3] ‘Bom moet in Limburg blijven, vinden VS’, De Morgen, 15 januari 2020