Opinie: Vrede zij met ons allen

Wat betekenen de eerste woorden van paus Leo XIV: “Vrede zij met jullie allen” voor de wereld vandaag? Orry Van de Wauwer, directeur Pax Christi Vlaanderen, gaat in zijn maandelijkse column in De Gids dieper in op de erfenis van paus Franciscus en de uitdagingen voor paus Leo XIV.

Ter voorbereiding van een interview met kerkelijk tijdschrift Otheo – waar ik voor Pax Christi dieper inging op de gewapende conflicten die aan de gang zijn en de rol die de internationale gemeenschap speelt (of net niet speelt) – zocht ik enkele inspanningen en uitspraken van de vorige en huidige paus op. 

Een opinieonderzoek van het gerenommeerde onderzoeksbureau Gallup van deze zomer toont immers aan dat paus Leo XIV onder Amerikanen de meeste steun geniet van alle wereldleiders. De peiling laat een positief resultaat zien van 57 procent tegenover een negatief resultaat van 11 procent voor de Paus. Op de tweede plaats stond Oekraïens president Volodymyr Zelensky, met 52 versus 34 procent positief versus negatief. Nogal een kloof met paus Leo. Met dat vertrouwen komt verantwoordelijkheid.

Als het aankomt op verantwoordelijkheid nemen op vlak van vrede, heeft paus Leo grote pauselijke schoenen te vullen. Paus Franciscus was de eerste paus die actieve geweldloosheid erkend heeft als een vorm van vredespolitiek. Het was Pax Christi International dat georganiseerd geweldloos verzet onder de aandacht van de kerkleider bracht, net als het geven van een stem en weerbaarheid aan slachtoffers van oorlog en waanzinnig geweld. De paus werd een pleitbezorger.

Op vlak van kernontwapening was paus Franciscus eveneens zeer uitgesproken. Tot 2019 luidde het antwoord van de katholieke vredesethiek met oog op verdere ontwapening, dat het bezit van kernwapens aanvaardbaar was als nucleaire afschrikking. Paus Franciscus wees eind 2019 niet enkel het gebruik, maar ook het bezit van kernwapens af. Daarmee toonde hij dat hij niet gelooft in een nucleaire afschrikkingsstrategie. Het was een radicale koerswijziging van het Vaticaan en de wereldcatechismus.

De eerste woorden van Leo XIV als paus waren veelzeggend: ‘Vrede zij met jullie allen.’ Gevolgd door: ‘Dit is de vrede van de Verrezen Christus, een ontwapende vrede, een ontwapende, nederige en volhardende vrede.’ Deze woorden, uitgesproken door een (kerkelijke doch) wereldleider, doen ertoe. Ze zijn duidelijk ingegeven door de heersende conflicten en door de onschuldige burgerslachtoffers die daarbij vallen.