Geef asiel aan Russische dienstweigeraars

Naast de miljoenen Oekraïense burgers die vluchten voor de Russische bombardementen, ontvluchten nu ook vele Russische soldaten de oorlog. We ontvingen berichten dat al honderden Russische soldaten zich vrijwillig overgaven aan de Oekraïners. Redenen om zich over te geven zijn talrijk: misleiding door hun oversten over de opdracht die ze moeten uitvoeren, ondervoeding, gebrek aan medische verzorging, geweld in eigen rangen en schrik voor vervolging door de Russische overheid. Naast vrijwillige overgave worden uiteraard ook Russische soldaten krijgsgevangen genomen tijdens militaire acties. Op dit moment staat de teller van de officiële Oekraïense databank op 412 geregistreerde krijgsgevangenen.

Desertie is onderhevig aan specifieke juridische regels en deserteurs krijgen niet zo gemakkelijk asiel, ook niet in België. Maar vandaag zijn we geconfronteerd met een bijzondere situatie: het Russisch leger begaat oorlogsmisdaden. Als een soldaat niet wil meevechten in een leger dat oorlogsmisdaden pleegt, kan het hiervoor vluchten en elders bescherming vragen. Bovendien kan het risico van vervolging in het land van herkomst een grond zijn voor het verkrijgen van de vluchtelingenstatus.

In de Europese Unie is er een interessante uitspraak geweest waarbij een deserteur toegang tot asiel verkreeg op basis van het risico aan deelname aan oorlogsmisdaden. Het Europees Hof van Justitie bevestigde in de zaak Shepherd tegen Duitsland dat een deserteur voor asiel in aanmerking komt, wanneer hij bewijst dat er een reëel risico bestaat van oorlogsmisdaden door zijn militaire eenheid. De persoon in kwestie moet ook aantonen dat desertie het enige middel was om deelname aan deze misdaden te voorkomen. Het Hof oordeelde dat al het militair personeel hiervoor in aanmerking komt, inclusief logistiek of ondersteunend personeel. De bedoeling is om personen te beschermen wiens individuele taken kunnen leiden tot de deelname aan oorlogsmisdaden. Indirecte deelname aan de misdaden is voldoende, zolang de taken onmisbare steun verlenen aan de voorbereiding of uitvoering ervan.

Het heeft er alle schijn van dat Rusland zich al verschillende keren schuldig heeft gemaakt aan oorlogsmisdaden in Oekraïne. Denk bijvoorbeeld aan het bombardement van een kinderziekenhuis in Marioepol of de beschieting van vluchtelingenkolonnes. Poetin schrikt niet terug om burgerdoelwitten te raken. Er is dus sprake van een reëel risico dat een Russisch militair direct of indirect betrokken kan geraken bij oorlogsmisdaden. Bij het Internationaal Strafhof in Den Haag loopt bovendien momenteel al een onderzoek naar deze oorlogsmisdaden.

Russen die weigeren deel te nemen aan oorlogsmisdaden verdienen bescherming. Vluchtellingenwerk Vlaanderen en Pax Christi Vlaanderen roepen het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen dan ook op om positief gehoor te geven aan asielaanvragen van Russische dienstweigeraars en deserteurs.

Foto: © Adobe Stock / aerogondo